znak

1. Coś jest, stoi, stanęło, znajduje się pod znakiem zapytania «coś jest niepewne lub kwestionowane»: (...) wykształcenie dzisiejszych urzędników stoi pod wielkim znakiem zapytania (...). L. Tyrmand, Dziennik.

2. Coś upływa, przebiega itp. pod znakiem jakichś wydarzeń «jakieś wydarzenia są charakterystyczne dla jakiegoś okresu, skupia się na nich powszechna uwaga»: Najbliższe lata upłyną w kulturze popularnej pod znakiem twórczości Tolkiena. Przekrój 34/2001. Cały okres panowania Władysława Łokietka przebiegał pod znakiem zmagań o koronę i granice. A. Dybkowska, J. Żaryn, M. Żaryn, Dzieje.

3. Dać (o sobie) znak życia «przesłać o sobie wiadomość, przypomnieć się»

4. Dać się (komuś) we znaki «być przykrym, uciążliwym dla kogoś; dać się odczuć jako coś przykrego»: Po kilku dniach przejęli nas kadeci. W ramach praktyk mieli nami dowodzić przez miesiąc. Cieszyliśmy się z tego, bo nasi kaprale dali nam się ostro we znaki. M. Ciesielski, Wojsko.

5. Ktoś, coś spod znaku czegoś, spod czyjegoś, jakiegoś znaku «o kimś, o czymś mającym czyjeś lub jakieś cechy charakterystyczne»: (...) po drugiej wojnie światowej „Don Juan” Moliera odżył nie tylko w teatrze, lecz i w filozofii. Dla egzystencjalistów spod znaku Sartre’a stał się znakomitym i znamiennym przykładem dzieła o człowieku absurdu, to znaczy po prostu o prawdziwym człowieku. J. Adamski, Świat.

6. Nie dawać znaku (znaków) życia

a) «nie wykazywać objawów życia»: Podszedł do siedzącego i dotknął jego ramienia, a potem twarzy. Dopiero po chwili, kiedy przekonał się, że siedzący nie daje znaków życia, skierował swoje kroki do budki, aby zawiadomić przez telefon policję. T. Różewicz, Opowiadania.

b) «nie informować o sobie, nie przesyłać wiadomości»: Ziuta zamartwiała się o Stacha, który od kilku miesięcy nie dawał znaku życia. Nie odezwał się więcej po owym pożegnalnym liście, pisanym do Zosi w Kazachstanie. J. Krzysztoń, Wielbłąd.

7. Postawić, stawiać coś pod znakiem zapytania «wątpić w coś, kwestionować coś, podawać w wątpliwość wiarygodność czegoś»: Zanieczyszczenie środowiska stawia pod znakiem zapytania przetrwanie człowieka jako gatunku biologicznego. W. Radecki, Wykroczenia.

8. Postawić, stawiać znak równości, znak równania między czymś a czymś, między kimś a kimś «stwierdzić, stwierdzać, że coś jest równoważne czemuś innemu»: Już dawno ludzkość przyznała kobiecie prawo do posiadania duszy, tym samym uznała ją za „istotę człowieczą” i postawiła znak równości między kobietą a mężczyzną. WO 03/02/2001.

9. (Wielki, duży) znak zapytania

a) «poważna wątpliwość»: Kilka dni temu ukończyłem pierwszy artykuł o Jugosławii. Jest utrzymany raczej w tonie obiektywnym, z pewnymi znakami zapytania. Dużo z tego, co robią, podoba mi się, ale mam także wiele wątpliwości. M. F. Rakowski, Dzienniki.

b) «coś niejasnego, nieznanego»: Zbyt gruby jest lądolód, zbyt małe jego przewodnictwo cieplne. Mimo wszystko dużo tutaj wątpliwości i znaków zapytania. Za mało jeszcze wiemy o temperaturach wielkich czasz lodowych. J. Jania, Lodowce.

10. (Wszystkie) znaki na niebie i ziemi wskazują na coś, zapowiadają coś «pewne okoliczności, wydarzenia są interpretowane jako zapowiedź czegoś, co się wydarzy, co nastąpi»: Wszystkie znaki na ziemi i niebie wskazywały, że powinna się dostać na studia. Nie dostała się. Fil 11/1996.

11. Znak czasu (czasów) «zjawisko charakterystyczne, ważne dla jakiegoś okresu»: Hipermarkety sa niewątpliwie znakiem czasów i symbolem europeizacji krajobrazu polskiego. Panuje powszechna opinia, iż miasto, które posiada „Hit”, „Castoramę” czy „Real” jest miastem „lepszym”, „bogatszym”. GWr 21/03/2000.

12. Znaki szczególne «widoczne cechy wyglądu różniące danego człowieka od innych ludzi»: Siedziałem przy stoliku i dotykałem ręką paszportu, który wypisany był na moje imię i nazwisko, w którym podany był mój rysopis z adnotacją, że nie posiadam znaków szczególnych. T. Różewicz, Opowiadania.